Rozdział VI
Postępowanie przed Rzecznikiem Praw Obywatelskich

---

Działy: 1. Uwagi wstępne. 2. Kto może zwracać się do Rzecznika. 3. Jak wygląda postępowanie. 4. Czego Rzecznik nie może zrobić.

 

1. Uwagi wstępne.

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela, określonych w Konstytucji i innych ustawach. W sprawach związanych z opieką medyczną, a także gdy pacjent dochodzi swoich praw na drodze postępowania karnego czy cywilnego, jest instytucją, która powinna udzielać pomocy. Niestety w naszej rzeczywistości różnie z tym bywa. Zakres kompetencji Rzecznika jest szczególnie istotny, gdyż nie istnieje ogólnokrajowy Rzecznik Praw Pacjenta, a Regionalni Rzecznicy Praw Pacjenta czy też Biuro Praw Pacjenta przy ministrze zdrowia, mają niską pozycję w strukturze administracji państwowej i nie są niezależni w swej pracy.

Rzecznik działa na podstawie Konstytucji i ustawy z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 471 z póˇn. zm.)

2. Kto może zwracać się do Rzecznika.

Każdy - obywatel polski, cudzoziemiec, instytucja czy firma - ma prawo wystąpić do Rzecznika z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Wniosek należy przesłać listownie lub zgłosić się na dyżur do Biura Rzecznika (patrz adresy na końcu broszury).

Wniosek kierowany do Rzecznika powinien zawierać:

• oznaczenie wnioskodawcy (anonimy nie są rozpatrywane),

• opis sprawy z zaznaczeniem jakie wolności lub prawa zostały naruszone,

• posiadane dokumenty i dowody.

• Wniosek jest wolny od opłat.

Rzecznik może także sam, z urzędu, podjąć czynności wyjaśniające daną sprawę (np. gdy przeczyta o niej w gazecie lub gdy stwierdzi, że jakiś przepis jest niezgodny z Konstytucją).

3. Jak wygląda postępowanie prowadzone przez Rzecznika.

Rzecznik po otrzymaniu wniosku może:

• podjąć sprawę,

• przekazać ją wg właściwości (np. gdy pacjent napisał skargę na lekarza, który wykonał zabieg medyczny bez jego zgody, Rzecznik prześle ją do prokuratury),

• poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy właściwej drogi prawnej (np. na pismo pacjenta, w którym opisuje on, że w wyniku zaniedbań lekarza poniósł szkodę i pragnie otrzymać odszkodowanie, dpowie, iż należy napisać pozew do sądu cywilnego),

• nie podjąć sprawy i zawiadomić o tym wnioskodawcę.
  

Rzecznik:

• nie musi sam badać sprawy, może poprosić o pomoc np. prokuraturę, rzecznika odpowiedzialności zawodowej itp.;

• prowadząc postępowanie może żądać informacji o stanie sprawy prowadzonej przez inne organy, np. dlaczego sprawa w sądzie I instancji toczy się już 8 lat, a przerwy między rozprawami trwają rok; dlaczego na wniesienie sprawy do sądu karnego czy cywilnego czeka się kilkanaście miesięcy;

• po zbadaniu sprawy i stwierdzeniu nieprawidłowości, może wystąpić do właściwego organu z wnioskiem o usunięcie naruszenia.;

• ma prawo przyłączyć się do toczącego się postępowania cywilnego i administracyjnego na prawach prokuratora;

• może wnieść kasację w sprawie karnej (patrz Rozdział II o dochodzeniu praw na drodze postępowania karnego, pytanie 13);

• może zażądać wszczęcia postępowania karnego przez prokuraturę;

• może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie, czy dany zapis jest zgodny z Konstytucją lub aktami wyższego rzędu.
  

Rzecznik nie jest związany terminem, w którym powinien odpowiedzieć i na długi czas oczekiwania na odpowiedˇ nie przysługuje zażalenie (podobnie, gdy nie załatwi spawy po myśli wnioskodawcy).

Rzecznik przedstawia raz do roku Sejmowi i Senatowi oraz opinii publicznej sprawozdanie ze swej działalności, a także uwagi o stanie przestrzegania prawa w Polsce.

Wydaje on także Biuletyn, w którym drukowane są jego wystąpienia do różnych organów państwowych, samorządowych i innych (np. Kas Chorych, Ministra Zdrowia) dotyczące spraw nadsyłanych przez wnioskodawców.

4. Czego Rzecznik nie może zrobić.

Rzecznik:

• nie zastępuje organów administracji państwowej oraz wymiaru sprawiedliwości;
• nie ingeruje w niezawisłość sędziowską i nie interweniuje, gdy sprawa toczy się bez opóˇnień w sądzie;
• nie podejmuje spraw, gdy nie wytoczono ich przed właściwymi instytucjami;
• nie podejmuje spraw, gdy brak jest dowodów, że naruszono czyjeś prawo lub wolność;
• nie przydziela lekarstw ani pomocy finansowej;
• nie może wszcząć postępowania ani podjąć działań, gdy upłynął termin przewidziany przez prawo dla danej sprawy;
• nie stosuje prawa łaski.